Mieszkańcy Muzeum – Konik polski
Nestor ur. 2012 roku, niezwykle wytrzymały i silny, odporny na trudne warunki oraz choroby – to cechy rasy jaką jest Konik Polski – narodowe dziedzictwo. Jest objęty programem ochrony zasobów genetycznych.
Należy zaznaczyć, że pierwszy oficjalny program ochrony zasobów genetycznych został zaakceptowany dopiero w 2000 roku.
Charakterystyką tej rasy jest maść myszata oraz pręga na grzbiecie. Pożądaną cechą są też formy pręgowania na kończynach. Grzywa i ogon są całkowicie czarne lub z niewielką ilością jasnych włosów. Osiąga ok. 130-140 cm w kłębie.
Konik Polski jest tradycyjnym elementem gospodarki rolnej. Współcześnie znajduje wielu fanów i entuzjastów tej rasy z racji swojej długowieczności, odporności na choroby i trudne warunki utrzymania. Konie te cechuje łagodny charakter, przyjazny stosunek do człowieka i chęć do pracy. Wszystkie te cechy sprawiły, że stał się popularny w hipoterapii a także szkółkach jazdy konnej dla najmłodszych adeptów. Użytkuje się je też w specyficzny sposób jako ochrona krajobrazu – zapobiega sukcesji roślin na otwartych terenach trawiastych.
Cyklicznie odbywają się również imprezy hodowlano – jeździeckie, a najważniejszą z nich jest Tarpaniada połączona z Krajową Wystawą Koników Polskich, próbami dzielności, seminarium naukowym i pokazami z udziałem koników.
Historia tej rasy sięga XVIII wieku kiedy to na lesistych obszarach wschodniej Polski, Litwy i Prus można było spotkać tarpany.
Według zapisu pozostawionego przez Naczelnego Łowczego Królestwa Polskiego barona Juliana von Brincken te dzikie konie można było spotkać w Puszczy Białowieskiej. Niestety nie dotrwały do naszych czasów.
W 1780 r. odłowiono tarpany i przekazano do zwierzyńca hrabiów Zamojskich w miejscowości Zwierzyniec k. Biłgoraja. Niestety w tamtym czasie nie przynosiły żadnych korzyści i nakazano rozdać je okolicznym chłopom, którzy utrzymywali konie najtańszym półdzikim systemem na ubogich pastwiskach.
Minęło sto lat… okazało się, że na tym terenie przetrwały prymitywne koniki przypominające dawne tarpany. W XX wieku taką hipotezę wysunął też profesor Uniwersytetu Poznańskiego Tadeusz Vetulani, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego.W okresie międzywojennym zorganizowano kilka ośrodków hodowlanych, a w 1936 roku w Białowieży założono rezerwat koników, celem prac nad restytucją tarpana leśnego. Próbę tą podjął wtedy prof. Vetulani, który wprowadził nazwę „konik polski”.
Niestety w swojej historii ówczesny Konik Polski został wystawiony na próbę przetrwania. W wyniku działań wojennych konie zostały głównie wywiezione do Niemiec, część padło, uległo zabiciu oraz zaginięciu.
W 1953 roku udało się zebrać nieliczną grupę w Polsce. Konie umieszczono w stadninie w Popielnie. Stanowiły wtedy nieliczny materiał hodowlany, który miał bardzo krótkie rodowody sięgające tzw. „grupy białowieskie, wołyńskie, puławskie” oraz grupy odszukane po wojnie w terenie. Część z nich nie miała pochodzenia w ogóle.
Od 1955 roku Stadniną Koni w Popielnie opiekuję się Polska Akademia Nauk podlegająca pod Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie. To wspaniałe miejsce w Popielnie liczy sobie ponad 1600 hektarów powierzchni, na której żyją aktualnie 94 konie w systemie stajennym i rezerwatowym. Ingerencja człowieka w naturalnym środowisku jest ograniczona do minimum.
Oprac. Alicja Godlewska
Kierownik Działu Weterynarii
Źródła:
Pruski W., Jaworowska M. (1963): Prace i badania naukowe prowadzone w Polsce nad regeneracją dzikich koni zwanych tarpanami. Roczniki Nauk Rolniczych, tom 108-D
Hawcroft T. (1996): Koń, rasy, pielęgnacja, wychowanie, tresura. Warszawa: Wyd. ANIA
https://pzj.pl/porady-kon/konik-polski/ , dostęp: 02.12.2024
https://pieknagora.pl/pl/stacja-badawcza-pan-popielno/, dostęp 29.12.2024
Ilustracje:
Jedyne znane zdjęcie tarpana, którego okaz nie jest już najprawdopodobniej czysty gatunkowo, wykonane w końcu XIX wieku w moskiewskim ZOO: https://www.stajniatrot.pl/texts/mondre/tarpany.html
Koniki polskie w stajni Stacji Badawczej (PAN) Popielno. Fot. A. Godlewska
Powiatowy lekarz weterynarii z Biłgoraja Ludwik Remiszewski (z lewej) i organizator rajdu Tadeusz Vetulani trzymający za uzdy koniki polskie, Poznań, Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn.1-G-2615-2
Nestor, Konik polski ur. 2012 r. : https://muzeumrolnictwa.pl/aktualnosci/aktualnosci-biezace/xxii-podlaskie-swieto-chleba-fotorelacja
Wzorzec rasy Konik Polski : https://pzj.pl/porady-kon/konik-polski/
