Ostatnim razem pisaliśmy o Fordsonie F. Dziś trochę o kolejnym amerykańskim ciągniku z naszej kolekcji, czyli Case 10-18. Jest on jednym z najstarszych ciągników w naszym kraju. Został wyprodukowany w 1920 r. w „J. I. Case Threshing Machine Company” w Racine,
w stanie Wisconsin. W firmie, którą w 1842 r założył Jerome Increase Case. Jak u wielu innych, późniejszych przedsiębiorstw w XIX-wiecznym sektorze budowy maszyn rolniczych, początki były bardzo skromne. Nazwa firmy też wskazuje, że pierwszymi jej wyrobami były maszyny młócące. A zaczęło się od tego, że 23-letni Jerome latem 1842 r. kupił na kredyt 6 młocarni, które postanowił z zyskiem sprzedać. W tym celu popłynął statkiem do bardzo odległego od jego miejsca urodzenia Chicago. Miał dużo szczęścia i pewnie zdolności handlowych, bo już w trakcie swej podróży sprzedał 5 maszyn w okolicy Rochester w stanie Wisconsin (wieś na północ od Chicago). Jedną młocarnię zatrzymał dla siebie, aby udoskonalić jej konstrukcję. Prace trwały dość długo, ponieważ dopiero w maju 1844 r. ulepszony model młocarni zaczął pracować bez zarzutu. Takie były początki późniejszego potentata. Firma bardzo szybko się jednak rozwijała. Pod koniec XIX wieku była już jednym z największych producentów silników parowych i parowych ciągników w USA. W tym czasie weszła też ze swoimi produktami na rynki europejskie. Od 1899 r. jej agendy działały na terenie Imperium Rosyjskiego. Tym samym na terenie Polski w ramach zaboru rosyjskiego. Po I wojnie światowej przedstawicielstwem firmy Case w Polsce był Ameropex z siedzibami w Warszawie, Lwowie i Poznaniu, który działał jako agenda przedsiębiorstwa America-Europe Exchange Corporation z Nowego Jorku i sprowadzał do naszego kraju ciągniki Case 10-18. Co jest uwiecznione na reklamach. Z tego względu nasze muzeum chciało pozyskać taki model do swoich zbiorów. Udało się to w 2023 r., kiedy nadarzyła się okazja odkupienia takiego ciągnika od jednego z kolekcjonerów. Case 10-18 jest jednym z bardzo wczesnych modeli ciągników firmy Case. W tamtym czasie należał do najnowocześniejszych konstrukcji w klasie traktorów lekkich. Bardzo często określany był jako crossmotor, ponieważ jego silnik zamontowany jest poprzecznie względem wzdłużnej osi ciągnika i charakterystycznie zagłębiony skrzynią korbowo-tłokową w żeliwny odlew jego ramy. A skoro mowa o silniku to jego jednostką napędową jest żeliwny silnik gaźnikowy JI Case, czyli niskoprężny, o następujących parametrach: typ – 4-suwowy, pionowy, górnozaworowy, chłodzony cieczą; liczba cylindrów – 4; średnica cylindra - 98 mm; skok tłoka – 127 mm; pojemność skokowa - 3866 cm3; prędkość obrotowa - 1050 obr./min; moc znamionowa przy 1050 obr./min - 10 KM na zaczepie i 18 KM na kole pasowym; paliwo – benzyna, nafta. Ciągnik jest wyposażony w skrzynię przekładniową JI Case umożliwiającą ruch do przodu w dwóch prędkościach i z jedną prędkością wstecz. Są to odpowiednio: bieg I – 3,6 km/h, bieg II – 5,6 km/h, bieg wsteczny – 3,6 km/h. Nasz egzemplarz ma coś, czego nie było w oryginalnej jego wersji. Jest to przykręcona na prawej stronie obudowy chłodnicy lampa karbidowa ze zbiornikiem do wywarzania acetylenu i przewodami doprowadzającymi gaz ze zbiornika do lampy. Lampa jest oryginałem pochodzącym z epoki (być może jest starsza wiekiem od samego ciągnika), ale nie była fabrycznie montowana w ciągnikach Case 10-18. Jest jednak bardzo rzadkim i bardzo ciekawym urządzeniem dodającym uroku sylwetce całego ciągnika. Oceńcie sami!
Pozostałe dane o ciągniku Case 10-18:
- typ: lekki kołowy ciągnik rolniczy
- przeznaczenie: lekkie prace polowe, (np. orka na glebach lekkich, bronowanie,
kultywatorowanie), transport, napęd maszyn stacjonarnych, np. młocarni - moc silnika: 10-18 KM
- użyty materiał: stal, żeliwo, mosiądz, miedź, aluminium, guma kauczukowa
- lata produkcji w zależności od źródeł: 1917-1922, 1917-1920 lub 1918-1922
- liczba wyprodukowanych egzemplarzy w zależności od źródła wg podanych wyżej lat
produkcji: 9512, 7367 lub 9051 egzemplarzy. - maksymalne wymiary (dł. x szer. x wys.): 277 cm x 145 cm x 218 cm
- waga: 1542 kg
kustosz Marek Wiśniewski
Kierownik Działu Techniki Rolniczej
Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu
