W 2015 roku Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu realizuje II etap zadania pod nazwą "Konserwacja silników stacjonarnych" w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Dziedzictwo kulturowe - priorytet 2. - Wspieranie działań muzealnych. Projekt dofinansowany jest ze środków MKiDN pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. W tym roku do zabiegów konserwatorskich i ponownego usprawnienia technicznego wytypowano 6 silników: polski silnik spalinowy Machczyński z 1890 r., niemiecki silnik parowy Lauchhammer z lat 1900-1905, niemiecki silnik spalinowy Sendling D10A z lat 1932-1939, niemiecki silnik spalinowy Deutz MA 416 z 1929 r., ukraiński silnik spalinowy Diesel z lat 1931-1941, niemiecki silnik spalinowy Deutz MAH 914 z 1941 r.
Wybrane do konserwacji silniki są bardzo cennymi zabytkami z zakresu techniki rolniczej w Polsce. Stanowią one część jednej z największych w tej chwili muzealnych kolekcji silników stacjonarnych w Polsce. Cała kolekcja liczy obecnie 37 obiektów wyprodukowanych w latach 1890 - 1988. Składa się na nią 11 silników polskich, 13 niemieckich, 6 czeskich, 1 radziecki, 1 szwajcarski, 1 rosyjski, 1 ukraiński i 1 jugosłowiański. Wszystkie silniki znajdujące się w muzealnej kolekcji były w minionych latach używane na terenie Polski. Najstarszym w kolekcji jest silnik z 1890 r. wyprodukowany w warszawskiej Fabryce Motorów Gazowych i Naftowych Rajmunda Machczyńskiego. Najmłodszym polski silnik S320 ER wyprodukowany w 1988 r. przez Wytwórnię Silników Wysokoprężnych "Andoria" w Andrychowie. Niektóre z wytypowanych do konserwacji silników są bardzo rzadkimi okazami, jedynymi zachowanymi na terenie naszego kraju, np. polski silnik firmy Machczyński czy niemiecki silnik parowy Lauchhammer. Firma Machczyńskiego istniała w Warszawie w latach 1885-1906 i przez cały okres swej działalności wyprodukowała kilkaset silników (nie więcej niż 1000) o różnych mocach. W latach 80. i 90. XIX w. reklamowała się jako "pierwsza w kraju fabryka najnowszych motorów gazowych i naftowych oraz lokomobil naftowych". Silnik tej firmy jest również jednym z najstarszych, jeśli w ogóle nie najstarszym, zachowanym silnikiem spalinowym w Polsce. Natomiast stacjonarny silnik parowy Lauchhammer został wyprodukowany na początku XX w. przez niemiecką Hutę Lauchhammer w miejscowości Lauchhammer w Branderburgii. Jest to potężny silnik, ważący ok. 3 t., który pierwotnie poruszał urządzenia gorzelniane. Przy konserwacji tego silnika odtworzono instalację parową z wytwornicą pary, aby móc zademonstrować jego pracę. Jest to pierwszy czynny stacjonarny silnik parowy w polskich muzeach. Bardzo ciekawym konstrukcyjnie i historycznie jest silnik ukraiński pozostawiony przez Rosjan w okolicach Ciechanowca po czerwcu 1941 r. Służył on żołnierzom radzieckim do przemiału zboża na mąkę w jednym z młynów za czasów tzw. pierwszego Sowieta. Tereny wokół Ciechanowca były, bowiem, od września 1939 do czerwca 1941 r. pod okupacją radziecką.
Dotychczas po zabiegach konserwatorskich i usprawnieniu do Muzeum powróciło 5 spośród 6 silników. W pracowni konserwatorskiej pozostaje nadal najstarszy silnik Machczyńskiego. "Przywrócenie zabytkowych silników do życia" poprzez ich usprawnienie i nadanie obiektom pierwotnego, fabrycznego wyglądu znacząco poprawiło ich stan zachowania. Takie działanie wpłynie istotnie na uatrakcyjnienie oferty programowej Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Silniki będą wykorzystywane do pokazów pracy w trakcie organizowanych cyklicznie w Muzeum imprez, np. majowej Nocy Muzeów, sierpniowego Podlaskiego Święta Chleba czy wrześniowym festynie "Jesień w polu i zagrodzie". Turyści odwiedzający nasze Muzeum będą mogli obejrzeć i zobaczyć w pracy stacjonarne silniki, które wykorzystywali nasi przodkowie do prac w rolnictwie. Najbliższe pokazy ich pracy odbędą się 16 sierpnia w trakcie XV Podlaskiego Święta Chleba, a nast.ępnie 20 września br. w czasie festynu "Jesień w polu i zagrodzie". Serdecznie zapraszamy wszystkich milośników techniki do ich obejrzenia!
Marek Wiśniewski
Kustosz - Kierownik Działu Techniki Rolniczej
