W dniach od 5 do 17 lipca b.r. w Muzeum odbyła się praktyka 33 studentów pierwszego roku Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej z Zakładu Dziedzictwa Architektonicznego i Sztuki. Opiekunami praktyk byli: dr arch. Maria Lewicka i dr inż. arch. Cezary Głuszek.
Studenci wykonali inwentaryzację architektoniczną pięciu obiektów muzealnych w skansenie oraz dwóch drewnianych chat w miejscowości Pobikry. Inwentaryzację architektoniczną w terenie uzupełniono opisem drewnianej zabudowy oraz przeprowadzono badania obejmujące historię ich powstania, przekształcania i użytkowania.
Obiekty architektury drewnianej, które nie zostały wpisane do rejestru zabytków, znikają bezpowrotnie z wiejskiego krajobrazu wraz z dziedzictwem historycznym. Dokumentacja tego typu obiektów jest jedyną niematerialną formą ratowania wiedzy o zasobach zabytków dla przyszłych pokoleń.
Inwentaryzacja chat w miejscowości Pobikry została przeprowadzona na zabytkach reprezentujących architekturę regionu z dużą symboliką zdobień.
Unikalnym obiektem ze względu na XIX - wieczne rozplanowanie wnętrza jest chata z 1885 roku. Dom posadowiony in situ, zachowuje orientację pomieszczeń ze względu na swoje funkcje. Jego największa izba, usytuowana od strony południowej, była miejscem pracy i wypoczynku. Od strony północnej do sieni przylega wąskie i zacienione pomieszczenie komory. To tajemnicze pomieszczenie, skrywając "niewidoczne bogactwo lub biedę" pełniło rolę magazynu. Komora zapewniała chłodne temperatury do przechowywania żywności i bezpieczeństwo dla cennych sprzętów takich jak: uprząż, żarna, odzież, gliniane naczynia.
W swej bogatej historii obiekt nie oparł się zmianom architektonicznym, do których należy zaliczyć zmianę dachu z czterospadowego na dwuspadowy, przebudowę urządzeƧ ogniowych czy usunięcie symbolicznego tramu - ozdobnej belki pod sufitem.
Nastąpiła też zmiana funkcji użytkowej budynku, ponieważ w przeszłości obiekt ten funkcjonował jako karczma, co podnosi jego wartości historyczne. Utrzymany w architekturze z XIX wieku, mimo kilku zmian architektonicznych, jest przykładem ostatniej zachowanej karczmy z tego okresu w terenie.
Drugim inwentaryzowanym obiektem był dom kowala wybudowany w 1925 roku, w "złotym okresie" zdobnictwa architektury drewnianej. Należy pamiętać, że jeszcze w XIX wieku jedynym elementem zdobniczym domu były okienka oświetlające sień i dekoracyjne szalowanie drzwi wejściowych mocowanych żelaznymi ćwiekami.
Dom kowala jest typowym reprezentantem budownictwa międzywojennego, w którym zastosowano nowe technologie i rozwiązania konstrukcyjne. Pojawiają sie wówczas, bogato zdobione szczyty w ornamenty geometryczne, boniowane węgły, pazdury, drzwi ramowo - płycinowe, zdobienia otworów okiennych w nad i podokienniki. Dom o cechach dworku, charakteryzuje osiowe rozplanowanie pomieszczeń i orientacja frontem na południe.
Zawód kowala, wńwczas bardzo dochodowy, pozwolił na postawienie wysokiej klasy domu, kuźni, obory oraz spichlerza. Z wymienionych obiektów na posesji zachował się tylko inwentaryzowany dom. Z informacji uzyskanych od sąsiadów, obiekt ten miał duży wpływ na życie mieszkańców, wpisując się na stałe w powojenną historię miejscowości. Po wojnie funkcjonował jako ośrodek zdrowia i mieszkanie lekarzy, zajmujących kolejno miejsce po lekarzu ustępującym.
Studenci na podstawie inwentaryzacji obiektów w miejscowości Pobikry mieli możliwość zapoznania sie z linią zmian architektonicznych domu wiejskiego na przełomie XIX i XX wieku. Rozmowy przeprowadzone z mieszkańcami uzupełniły inwentaryzację o cenne informacje dotyczące historii obiektów, jego otoczenia i mieszkańców zamieszkujących je w przeszłości.
Sylwester Czołomiej
