Dobre muzeum to takie, które ofertą, programem zwiedzania i dodatkowymi działaniami, na przykład edukacyjnymi, organizuje gościom czas. Nie zawsze potrzeba do tego dużych nakładów finansowych. Często wystarczy dobry pomysł, aby placówkę wypełnić cennymi eksponatami i przyciągnąć ludzi. Zwycięzcy rankingu "Wspólnoty" świetnie wiedzą jak to robić.
Od 2007 roku liczba osób odwiedzających polskie muzea wzrosła o 50 proc. (z 20,4 mln w 2007 roku do 30,6 mln w 2014). Nic dziwnego, skoro zarówno samorządy, jak i Ministerstwo Kultury u Dziedzictwa Narodowego finansują budowę coraz to nowocześniejszych gmachów, zdobywających międzynarodowe nagrody architektoniczne. W tej walce nie można jednak zapominać, że najważniejsze w muzeum jest jego wnętrze. Ale i najciekawsze eksponaty, ekspozycje czy urządzenia multimedialne nie przyciągną turystów bez odpowiednio pomyślanej oferty. Muzea, które prezentujemy w rankingu, wiedzą, jak zachęcić turystów do odwiedzin. Za to też zdobywają europejskie nagrody.
METODOLOGIA
Poprosiliśmy samorządy, aby same wskazały muzea - organizowane przez nie - które w ich ocenie są godne naśladowania i którymi chcą się chwalić. W ten sposób powstała elita samorządowych placówek organizowanych przez województwa i miasta wojewódzkie. W nast.ępnej kolejności zapytaliśmy o sprawy czysto formalne: ile przeznaczają rocznie na prowadzenie placówek, o liczbę gości oraz o działania "miękkie", czyli jaki mają patent na przyciągnięcie turystów, o ofertę, programy zwiedzania, dodatkowe wydarzenia organizowane w placówkach. Te ostatnie miały zresztą decydujący wpływ na ostateczny wynik. Po przeanalizowaniu otrzymanych zgłoszeń i przyznaniu punktacji powstała lista TOP 10 samorządowych muzeów w dwóch kategoriach: placówek organizowanych przez miasta wojewódzkie i przez województwa samorządowe.
WIĘCEJ NIE ZAWSZE ZNACZY LEPIEJ
Analizując dotacje otrzymywane przez muzea od ich organizatorów oraz liczbę odwiedzin czy zdobyte nagrody, nietrudno dostrzec, że wysokość dotacji nie zawsze przekłada się na pozostałe wskaźniki. Dla przykładu, ósme w rankingu placówek wojewódzkich Muzeum Narodowe w Szczecinie przy najwyższej dotacji podmiotowej (okolo 10-11 mln zł rocznie) spośród placówek ujętych w swojej kategorii zajmuje dopiero 7 miejsce pod względem liczby odwiedzin (około 110 tys. Osób w zeszłym roku). Nie otrzymało też nagród, za to przygotowało bardzo ciekawą ofertę dla odwiedzających. Dla odmiany Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, mimo braku nagród (choć z ciekawa ofertą lekcji muzealnych) przy dotacji rzędu niecałych 3 mln zł od woj. lubelskiego jest jednym z najczęściej odwiedzanych wojewódzkich muzeów (co roku utrzymuje się stała liczba gości - ok. 200 tys. osób). Nie można oczywiście określić, jaka kwota dotacji jest optymalna i zapewnia wysoki poziom atrakcyjności - każde muzeum jest inne, więc potrzebuje różnych kwot na utrzymanie personelu, eksponatów, a także stworzenie atrakcyjnej oferty. Ale zarówno w przypadku muzeów prowadzonych przez miasta wojewódzkie, jak i województwa średnia dotacja od samorządu wynosi 4 mln zł rocznie.
Dotacja podmiotowa na poziomie niecałych 7 mln zł wystarczyła (oczywiście przy dodatkowych innych źródłach finansowania, np. środki unijne), aby zapewnić sukces Muzeum Sztuki w Łodzi. Placówka zajęła w rankingu muzeów wojewódzkich 1. miejsce (w ubiegłym roku miała też najwyższą frekwencję w swojej kategorii: 348 152 osoby). Muzeum zdobyło mnóstwo nagród i ma świetne programy i ofertę - o tym na kolejnych stronach. Na drugiej pozycji znalazło się Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, które może pochwalić się równie imponującą kolekcją nagród i podobnie atrakcyjną ofertą przy trzykrotnie niższym poziomie finansowania z budżetu samorządu. Podobne rozbieżności występują na pierwszym i drugim miejscu w kategorii miast wojewódzkich. Muzeum Powstania Warszawskiego otrzymuje co roku od miasta 9-10 mln zł. Natomiast Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku dostało w zeszłym roku około 4,2 mln zł. Oba muzea oferują turystom wiele, oba zostały też docenione wieloma nagrodami.
MUZEA Z EUROPEJSKIEJ PÓŁKI
Polskie muzea nie odbiegają, a często nawet przewyższają swóją ofertą czy podejmowanymi działaniami edukacyjnymi placówki europejskie. Świadczą o tym liczne nagrody. Jednym z liderów jest tu Muzeum Powstania Warszawskiego, które może pochwalić się między innymi zwycięstwem w konkursie The Webby Awards, w ramach którego Akademia Sztuki Cyfrowej (International Academy of Digital Arts and Sciences) nagradza najlepsze strony internetowe. Strona www.warsawrising.eu dostała "Oscara internetu", czyli Webby Winner dla najlepszego na świecie serwisu internetowego instytucji kultury. Wygrała także w kategorii People's Voice. Europejskie Centrum Solidarności otrzymało Nagrodę Muzealną Rady Europy 2016. W uzasadnieniu stwierdzono, że ECS "jest fascynującym przykładem instytucji kultury działającej na rzecz promocji wolności i solidarności. Wydarzenia, do których się odwołuje i program instytucji, czyni z niej forum współczesnej Europy". Z kolei Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, będące częścią Szlaku Wody, Przemysłu i Rzemiosła TeH2O, w 2015 roku zdobyło pierwszą nagrodę w konkursie "Zrównoważona Turystyka Kulturowa" (Destination of Sustainable Cultural Tourism 2015), organizowanym przez European Culture Tourism Network (Europejska Sieć Turystyki Kulturowej).
Autor: Dominik Krzysztofowicz
Wydawnictwo MUNICIPIUM SA powstało w 1990 r. Od początku jego misją jest pomoc jednostkom samorządu terytorialnego w rozwoju społeczno-ekonomicznym przez bieżące informowanie o zachodzących zmianach w polskim prawie, finansach, gospodarce. Pismo Samorządu Terytorialnego WSPÓLNOTA o tematyce samorządowej, docierające do 98 proc. jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, zawiera analizy prawne i ekonomiczne, nowości z procesu legislacyjnego, dobre praktyki funkcjonowania administracji publicznej oraz reportaże samorządowe.
