21 kwietnia 2021 roku w Miejskim Ośrodku Kultury w Wysokiem Mazowieckiem mieliśmy przyjemność zaprezentować trzy najnowsze książki wydane przez muzeum. Było to drugie wydanie ,,Pamiętników Historycznych’’ t.1 ,,Dzieje zagłady polskiego południowo-zachodniej Białostocczyzny w latach 1939-1944’’ autorstwa Józefa Włodka, ,,Kolekcje przyrodnicze i gospodarcze innowacje – tradycja i nowoczesność. Pamięci księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej (1728-1800)’’ pod redakcją Iwony Arabas i Roberta Księżopolskiego (wydana wspólnie z Towarzystwem Naukowym Societas Scientiarum Klukoviana et Jablonovianae oraz Instytutem Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów PAN) oraz ,,Rody i rodziny Podlasia’’ pod redakcją Marleny Brzozowskiej i Dawida Jędrzejaka (wydawane we współpracy z Archiwum Głównym Akt Dawnych). Spotkanie odbyło się w ramach projektu ,,AKTYWNY SENIOR W POGODNEJ JESIENI ŻYCIA’’, który realizuje Miejski Ośrodek Kultury. Uczestniczyli w nim seniorzy biorący udział w projekcie oraz osoby zainteresowane historią i kulturą regionu.
Spotkanie otworzyła Dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury Pani Anna Kamińska, po czym Pracownicy Działu Historycznego Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu: Marlena Brzozowska oraz Eryk Kotkowicz zaprezentowali proces przygotowania publikacji i główne poruszane w nich zagadnienia.
Zamysłem redaktorów naukowych książki ,,Rody i rodziny’’ było zaprezentowanie wyników debaty naukowej, która jesienią ubiegłego roku odbyła się w muzeum. Publikację zaprezentowano według trzech bloków tematycznych zgodnie z układem treści w tomie. Pierwszy z nich przedstawia przykłady znanych rodów, które miały wpływ na życie gospodarcze, społeczne, religijne i polityczne Podlasia – Starzeńskich, Ciecierskich, Ossolińskich, Górskich, Sadowskich, Szydłowskich oraz Sudek-Wilczewskich. W sekcji tej znalazły się także artykuły dotyczące miejsca i roli drobnej szlachty podlaskiej w krajobrazie kulturowym pogranicza podlasko-mazowieckiego, a także koligacji i strategii małżeńskich przyjmowanych przez przedstawicieli unickich rodów kapłańskich. Kwestie poruszone w tej części stanowią interesujący obszar badań dla każdego, kto chciałby zgłębić historię ziemiaństwa na pograniczu mazowiecko-podlaskim. Drugi zakres tematyczny poświęcono osobom, które zapisały się w historii nie tylko regionu, lecz także Polski, jako uczestnicy insurekcji kościuszkowskiej, powstania styczniowego oraz żołnierze I wojny światowej walczący o niepodległość Polski. W trzeciej części publikacji omówione zostały zagadnienia ze sfery prywatnej i życia codziennego (np. dotyczące rozwodów w rodzinach magnackich, czy kwestie związane z zarządzaniem domowym budżetem). Przedstawiono także wyniki badań dotyczące nazwisk szlacheckich rodzin z pogranicza podlasko-mazowieckiego.
Kustosz Eryk Kotkowicz, przybliżył słuchaczom postać autora ,,Dziejów zagłady…’’ oraz samą publikację. Rozpoczął od naświetlenia sylwetek rodziców Józefa Włodka, ich majątków w Dąbrowie-Bybytkach i w Kułakach. Lwią część wystąpienia zajęło omówienie jego wojennych losów oraz zesłania do łagrów w Ostaszkowie i Diahilewie koło Riazania. Przedstawił również liczne ciekawostki z życia ziemiaństwa oraz fotografie rodziny Włodków oraz ich majątku. Ponadto słuchacze mogli zapoznać się z układem treści publikacji, jej zakresem chronologicznym i terytorialnym. Omówiono także kulisy powstania „Dziejów zagłady …” oraz innych dzieł Józefa Włodka dokumentujących losy ziemian i ich majątków.
Część spotkania poświęcono trzeciej z prezentowanych pozycji wydawniczych pt. ,,Kolekcje przyrodnicze…’’. Eryk Kotkowicz przedstawił publikację przez pryzmat zasług Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, jednej z najbardziej znaczących kobiet w XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej. Opowiedział m.in. o pasji kolekcjonerskiej księżnej, jej działalności naukowej i gospodarczej. Nie zabrakło przy tym wzmianki o związkach „Pani na Kocku i Siemiatyczach” z ks. Krzysztofem Klukiem. Przechodząc do omówienia samej publikacji prelegent podkreślił jej interdyscyplinarny charakter. Wskazał na podział treści na bloki tematyczne z dziedzin tj. historia, historia nauki, historia sztuki, botanika, farmakognostyka, literaturoznawstwo i muzealnictwo. Kończąc nawiązał do projektu badawczego prowadzonego przez prof. Iwonę Arabas oraz dr Roberta Księżopolskiego zmierzającego do wirtualnego odtworzenia siemiatyckich zbiorów historii naturalnej.
Bardzo dziękujemy organizatorom za możliwość zaprezentowania naszych publikacji w bardzo milej atmosferze.
