JAN BONDARENKO (1942 - 1989)
Jan Bondarenko urodził się 20 kwietnia 1942 r. w Ciechanowcu. Był synem sowieckiego lekarza weterynarii Siemiona (Szymona) Bondarenki i Ireny Okońskiej, mieszkanki Ciechanowca. Siemion nie ewakuował się po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej, przeżył okupację niemiecką, a zginął z rąk podziemia polityczno-wojskowego w 1946 r. Jan kontynuował zawód ojca, ukończył w 1966 r. Technikum Weterynaryjne w Łomży, po czym podjął studia w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. W 1967 r. otrzymał dyplom lekarza weterynarii. Po kilkuletnim stażu w Ośrodku Doradztwa Rolniczego Szepietowie, podjął pracę w Państwowym Zakładzie Leczenia Zwierząt w Ciechanowcu, początkowo jako ordynator, a od 1975 r. jako jego kierownik. Był współtwórcą budowy nowoczesnej lecznicy dla zwierząt w Ciechanowcu, otwartej w 1978 r.
W 1980 r. Jan Bondarenko obronił doktorat w Akademii Rolniczej w Lublinie na podstawie dysertacji: Lecznictwo zwierząt w XVIII i na początku XIX wieku na ziemiach polskich ze szczególnym uwzględnieniem zaleceń zawartych w dziełach ks. Krzysztofa Kluka.Temat doktoratu świadczył o poczuciu tożsamości, ścisłych związkach z miastem rodzinnym.
Przez wiele lat dr Bondarenko brał udział w pracach Towarzystwa Miłośników Ciechanowca, a od 1982 r. aż do śmierci w 1989 r. był jego prezesem. W lipcu 1989 r. otworzył wystawę prezentującą Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w salach Państwowego Muzeum Historycznego w Wilnie. Brał udział w wielu innych przedsięwzięciach TMC, stał się osobą znaną i lubianą, budził niekwestionowany szacunek w lokalnej społeczności. Z racji zawodu był też postacią bardzo użyteczną. O doktorze Janie Bondarenko mówiono, że gdy zaistniała taka potrzeba, potrafił wstać od świątecznego stołu, aby nieść pomoc bolejącemu zwierzęciu. Takie postępowanie zjednało mu szacunek Zmarł na zawał serca w dniu 7 sierpnia 1989 roku w Ciechanowcu. Jego pogrzeb z udziałem kilku tysięcy osób uznano za największym w powojennym Ciechanowcu.
Obok działalności społecznej i praktyczno-zawodowej dr. J. Bondarenko dużą wagę przywiązywał do pracy naukowej, był aktywnym członkiem Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych oraz Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów. Jest autorem kilku ciekawych artykułów z historii leczenia zwierząt w dawnej Polsce, zamieszczanych w „Życiu Weterynaryjnym” i w prasie lokalnej. Znana była również jego wielka pasja kolekcjonerska, stał się prezes TMC posiadaczem jednej z największych i najbardziej reprezentatywnych w okolicy kolekcji lamp naftowych.
Z małżeństwa z Urszulą Czyż Jan Bondarenko miał dwie córki: Justynę i Monikę. Justyna Bondarenko-Kiersnowska poszła śladem ojca i ukończyła studia weterynaryjne. Obecnie z mężem Ksawerym Kiersnowskim prowadzi prywatną lecznicę dla zwierząt w Ciechanowcu, w domu pobudowanym przez swojego ojca. Druga z córek, polonistka Monika Bondarenko-Jurczuk, z mężem i dwójką dzieci mieszka obecnie w Stanach Zjednoczonych.
W zbiorach Muzeum Weterynarii znajdują się dokumenty obrazujące drogę zawodową i naukową dr. Jana Bondarenki, przekazane do zbiorów przez żonę Urszulę. Do zbiorów muzealnych trafił też pokaźny specjalistyczny księgozbiór zgromadzony przez dr. Jana Bondarenkę. Prawie wszystkie działy posiadają również eksponaty zebrane przez doktora w czasie prowadzonych w ramach TMC penetracji terenowych.
Dr Jan Bondarenko otrzymał wiele nagród i odznaczeń (państwowych, resortowych i regionalnych. Do najważniejszych należy zaliczyć: Odznakę Zasłużony Białostocczyźnie (1973), Odznakę Zasłużony Pracownik Rolnictwa (1977), Złotą Odznakę Za Opiekę nad Zabytkami (1977), Złoty Krzyż Zasługi (1978), Odznakę Honorową Zasłużony dla Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych (1982), Dyplom Honorowy „Za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury” (1982), Odznakę Za Wzorową Pracę w Służbie Weterynaryjnej (1985).
LEON CHOCHLEW (1918 – 2000 )
Leon Chochlew urodził się 21 listopada 1918 roku w miejscowości Kupino na Syberii, zaś dzieciństwo i młodość spędził na Wileńszczyźnie. Ogromny wpływ na jego wychowanie miał wuj, Wacław Jan Strażewicz, który nie tylko zastąpił mu zaginionego ojca, ale również stał się mentorem i nauczycielem.
W 1946 r. rodzina Chochlewów przybyła w okolice Poznania. Tu, Leon Chochlew, zajął się uprawą roślin leczniczych oraz podjął studia na Wydziale Farmacji Akademii Medycznej w Poznaniu. Pracował w Państwowym Instytucie Naukowym Roślinnych Surowców Leczniczych i przez krótki czas w Poznańskich Zakładach Zielarskich Herbapol. W 1960 r. przeprowadził się do Ciechanowca, gdzie objął kierownictwo tutejszej apteki. Był członkiem białostockiego oddziału PTFarm, działał także w różnego rodzaju lokalnych stowarzyszeniach, m.in. w Towarzystwie Miłośników Ciechanowca i Kole Łowieckim Rogacz.
Szczególne znaczenie miała współpraca magistra Chochlewa z Muzeum Rolnictwa. W latach osiemdziesiątych podjął on inicjatywę utworzenia nowego działu, którego działania byłyby skierowane na propagowanie zielarstwa, uprawy i wykorzystywania ziół. Jednocześnie zrodziła się koncepcja założenia na terenie muzeum ogrodu roślin leczniczych. Moje argumenty padły na wyjątkowo podatny grunt, pisał mgr Chochlew, wspominając początki współpracy z dyrektorem muzeum, mgr. Kazimierzem Uszyńskim. Planowany ogród miał stać się swoistym hołdem, złożonym patronowi muzeum, ks. Krzysztofowi Klukowi. Podstawowym założeniem twórców ogrodu było odtworzenie w naturze Regestru roślin zdatnych do zażycia lekarskiego, uważanego za kompendium wiedzy farmakognostycznej okresu Oświecenia. Uroczystego otwarcia Ogrodu roślin zdatnych do zażycia lekarskiego dokonano 23 czerwca 1984 roku. Ta niecodzienna przyrodnicza ekspozycja zasłynęła wkrótce jako obiekt, który nie posiada swojego odpowiednika w całym kraju. Jej zalety zostały docenione także przez Resort Kultury i Sztuki, który uznał utworzenie ogrodu za wybitne osiągnięcie, przyznając jego twórcom nagrodę drugiego stopnia w ogólnopolskim konkursie na Najciekawsze Wydarzenia Muzealne Roku 1984.
Choć mgr Leon Chochlew formalnie nigdy nie był zatrudniony w Muzeum Rolnictwa jego współpraca z tą placówką trwała nieprzerwanie przez niemalże dwadzieścia lat. W tym czasie pozostawał merytorycznym opiekunem Działu Tradycji Zielarskich, poświęcając wolny czas na realizację kolejnych projektów. Jego zasługą było nie tylko założenie ogrodu, ale również opracowanie scenariusza wystawy zielarskiej, zebranie sporej liczby eksponatów, nawiązanie rozlicznych kontaktów, organizacja praktyk studenckich, wprowadzenie upraw roślin leczniczych na terenie muzeum. Wśród dokumentów Działu Tradycji Zielarskich do dziś zachowały się dziesiątki listów z całej Polski, adresowanych do Pana Magistra, zawierających prośby o przygotowanie ziołowych antidotów na przeróżne choroby i dolegliwości. Pracownicy muzeum często wspominają, że Pan Magister wyrabiał różne mieszanki ziołowe, którymi obdarowywał innych, sam też codziennie pił jakieś ziółka, zaś do pracujących w ogrodzie młodych ludzi zwracał się z następującym przesłaniem: Kochajcie Dzieci roślinki, a one będą wam za to wdzięczne przez całe życie. Zielarstwo i rośliny lecznicze były największą pasją Leona Chochlewa.
Wszechstronna aktywność ciechanowieckiego aptekarza nie pozostała niezauważona. W 1986 roku Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne przyznało Leonowi Chochlewowi medal im. Ignacego Łukasiewicza za wybitne zasługi dla farmacji polskiej De Pharmacia Bene Meritis.
Leon Chochlew zmarł 20 listopada 2000 roku, w przededniu swoich 82 urodzin. We wspomnieniu pośmiertnym zamieszczonym w Wiadomościach Zielarskich znalazły się następujące słowa: Pragniemy zapamiętać Pana Magistra Chochlewa jako wspaniałego Człowieka zafascynowanego przyrodą i pragnącego, aby Ziemia była jednym wielkim, kwitnącym ogrodem. Przy grobie Pana Magistra na parafialnym cmentarzu w Ciechanowcu co roku zakwita Jego ulubiona roślina lecznicza – waleriana.
HONORE JOSEPH LOUIS HEROES (1936-2021)
Honore J. L. Heroes urodził się 16 stycznia 1936 r., w wielodzietnej rodzinie flamandzkiej, mieszkającej w małym miasteczku Woluwe St Lambert koło Brukseli. Jako dziecko był bardzo chorowity mimo to musiał włączyć się w cykl domowych prac i obowiązków. Pomimo pewnych zdolności, zwłaszcza z przedmiotów ścisłych, imał się pracy w różnych zawodach. Dużo zyskał, gdy zatrudnił się do pomocy u sąsiada prowadzącego gospodarstwo rolne. Zdobyte tam umiejętności doskonale się mu przydały, korzystał z nich również na swoim podlaskim ranczo.
Ostatecznie jednak powrócił do antyków, z którymi związał całe swoje dorosłe życie. Aby zrealizować swoją życiową pasję przeniósł się do Brukseli, gdzie funkcjonował duży rynek kupna-sprzedaży antyków. Początkowo zamieszkał w małym, wynajętym mieszkaniu, zaś zdobyte przedmioty składał w garażu. Korzystając z powojennej odbudowy kraju gromadził w nim zdobyte, czasami z wielkim trudem przedmioty, pozyskiwane ze strychów, piwnic, wyburzanych starych domów, a nawet z piwiarni i restauracji. Obok stale zwiększającej się liczby zdobytych antyków rosła też jego wiedza na ich temat. Lekcje odbywane na brukselskim tzw. pchlim targu, długie rozmowy z innymi antykwariuszami i wymiana opinii, sprawiły, że Jeff, tak był, bowiem nazywany przez przyjaciół, nauczył się wyszukiwać wartościowe przedmioty, rozpoznawać zabytkową porcelanę, przedmioty z brązu, oceniać obrazy, płaskorzeźby. Dodatkowo, odwiedzając brukselskie muzea uczył się w nich identyfikować cenne przedmioty i odróżniać je od pospolitych wyrobów. Zdobyta wiedza i doświadczenie pozwoliły Mu na założenie własnej firmy antykwarycznej pod nazwą JEFF ANTIEK, którą prowadził przez blisko 40 lat. W ten sposób sam stał się ekspertem, do którego zwracali się nie tylko kolekcjonerzy dzieł sztuki, a także twórcy filmowi i teatralni, poszukujący odpowiednich rekwizytów. Przykładem może być znany w Polsce serial „All, Allo”, do którego dekoracji wnętrz użyto zabytkowych przedmiotów ze zbiorów Honore Heroes’a.
W wieku 60 lat zakochał się w Polce, dla której postanowił zmienić całe swoje życie. Zlikwidował prowadzony antykwariat, pozostawiając sobie tylko wybrane zabytkowe przedmioty tj. obrazy, rzeźby, meble, wyroby z porcelany czy bibeloty. W 1997 r. ożenił się i niebawem przeniósł do Polski na Podlasie, w rodzinne strony małżonki. Tu zbudował dom i założył gospodarstwo rolne, którego prowadzenie stało się Jego nowym pomysłem na życie.
W grudniu 2005 r. nasze drogi skrzyżowały się po raz pierwszy, kiedy Honore Heroes przyjechał wraz żoną Wandą i znajomymi na wernisaż wystawy pt. Święci na każdy dzień. Wówczas zadeklarował chęć podjęcia współpracy z Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu i tak od słowa do słowa pomysł został wcielony w życie.
Do zbiorów Muzeum Rolnictwa trafił, jako pierwszy trzyczęściowy, XIX-wieczny drewniany parawan obity tkaniną. Obok niego zakupiono kolekcję wyrobów porcelanowych, fajansowych, szklanych oraz wykonanych z cyny i mosiądzu. Pod koniec 2006 r. dołączyła do nich kolekcja zabytkowych lamp naftowych. Przedmioty te były niezbędne do realizacji dużego projektu muzealnego, w którym Państwo Heroes’owie wzięli czynny udział.
Pierwszą ekspozycją przygotowaną z ich zbiorów były wnętrza pałacu hr. Starzeńskich w Ciechanowcu-Nowodworach udostępnione w 2007 r. Wystawy powstały bardzo szybko dzięki życzliwości i wsparciu Państwa Wandy i Honore Heroes, którzy nieodpłatnie przekazali w depozyt kilkaset przedmiotów zabytkowych, datowanych na XVIII-XX w., takich jak: meble, obrazy, rzeźby, wyroby dekoracyjne i użytkowe z porcelany, metalu czy kości słoniowej. Ich zaangażowanie i hojność pozwoliły przygotować wystawę, której końcowy efekt przeszedł nasze najśmielsze oczekiwania. Najlepszą nagrodą za poniesiony trud były słowa uznania Jana Kazimierza hr. Starzeńskiego, który u schyłku swojego życia odwiedził rodzinne Nowodwory. Jego pozytywna, ciepła ocena ekspozycji wnętrz pałacowych, była i jest bardzo ważna i wiążąca nie tylko dla osób pracujących nad tą wystawą.
Już 6 grudnia 2008 r. Muzeum Rolnictwa udostępniło ekspozycję czasową zatytułowaną Grafika XVIII-XIX wieku ze zbiorów Honore Heroes’a. Na wystawie zaprezentowano ponad 150 przykładów zachodnioeuropejskich grafik o różnorodnej tematyce (m.in. portrety, pejzaże, sceny rodzajowe, biblijne i mitologiczne).
Równie owocna była dalsza współpraca z Państwem Heroes, kolejnym jej elementem była ekspozycja afrykańska, która ulokowana została na poddaszu zabytkowego dworku myśliwskiego z Siemion, usytuowanego na terenie ciechanowieckiego skansenu. Długoterminowa wystawa pt. Pamiątki kolonialne – sztuka Czarnego Lądu pojawiła się tam w 2009 r. Eksponaty pochodzące z terenu dawnych kolonii belgijskich i innych krajów afrykańskich, stanowiły podstawę omawianej ekspozycji.
Po dwóch latach, w dniu 22 sierpnia 2011 r. do wystawy afrykańskiej dołączyła kolejna długoterminowa ekspozycja pt. Kruche piękno Dalekiego Wschodu, oparta prawie w całości na zbiorach Państwa Wandy i Honore Heroes’ów, która ulokowana została, podobnie jak poprzednia, na poddaszu dworku myśliwskiego z Siemion. Pokazano na niej pochodzące z centralnej i południowo-wschodniej Azji wyroby rzemiosła artystycznego z porcelany, fajansu, brązu i kamieni naturalnych.
Współpraca z Honore Heroes’em w 2013 r. była wyjątkowo owocna. 14 maja 2013 r. przekazał nam w darze część depozytów prezentowanych na wystawie stałej w pałacu hr. Starzeńskich. Ta iście królewska darowizna obejmowała bogato rzeźbione meble dziewiętnastowieczne z Francji i Włoch, osiemnastowieczną, pomniejszoną kopię obrazu Petera P. Rubensa z 1619 r. pt. Ostatnia komunia św. Franciszka z Asyżu oraz dwie amfory, w tym jedną z czasów chrystusowych. W czerwcu 2013 r. w ramach kolejnej umowy przekazał w darze 15 kolejnych obiektów, które wzbogaciły muzealne wystawy stałe ulokowane w budynkach skansenowskich i pałacu.
W grudniu 2013 r., po wielomiesięcznych przygotowaniach, Muzeum Rolnictwa udostępniło kolejną ekspozycję stałą, której pomysłodawcą był Honore Heroes. Mowa o wystawie zatytułowanej Przyjaciele z dzieciństwa, ulokowanej na poddaszu budynku wiejskiej szkoły w punkcie zamiejscowym muzeum we wsi Winna-Chroły. Na ekspozycji zaprezentowano zabytkowe zabawki z kolekcji Honore Heroes’a i Muzeum Rolnictwa oraz osób prywatnych. Zabawki zgromadzone na wystawie reprezentują prawie wszystkie znane formy zabawkarstwa europejskiego od końca XIX w. po lata 80. XX w. Nie zabrakło lalek i ich akcesoriów, postaci z bajek i filmów, zabawek blaszanych, militariów dziecięcych, samochodzików, kolejek czy pluszowych przytulanek.
W dniu 2 października 2015 r. udostępniono kolejną ekspozycję, ukazującą za pomocą obrazów i grafik, historię atlantyckich miast portowych, przez które płynęły do Europy wyroby afrykańskie i azjatyckie, gdzie powstawały wytwórnie produkujące podrabianą porcelanę chińską i japońską, skąd docierały na nasze stoły takie rarytasy, jak herbata, kawa, kakao, egzotyczne owoce, jedwab czy bawełna. Na ekspozycji pt. Morze w malarstwie europejskim można podziwiać 70 prac plastycznych o tematyce morskiej wykonanych różnymi technikami jak: malarstwo olejne, grafika, rysunek i akwarela. Wśród obrazów ukazujących morze, pływające po nim rozmaite statki i żaglowce, znalazło się wiele prac obrazujących nabrzeże, cumujące łodzie, życie portowe i plaże.
Altruizm, pasja i hojność Honore Heroes’a były dostrzeżone i doceniane. W 2009 r. otrzymał Nagrodę Starosty Wysokomazowieckiego za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej oraz upowszechniania i ochrony dóbr kultury, zaś w 2012 r. podczas obchodów jubileuszowych muzeum, otrzymał medal Zasłużony dla Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu oraz uhonorowano Go Złotą Odznakę za opiekę nad zabytkami.
JERZY JASIUK (1932-2016)
Jerzy Jasiuk urodził się 4 kwietnia 1932 roku w Warszawie. Był absolwentem Wydziału Budownictwa Lądowego Politechniki Warszawskiej oraz członkiem Stacji Naukowo-Badawczej Polskiej Akademii Nauk na terenie budowy Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. W latach 1972–2013 piastował funkcję dyrektora Muzeum Techniki NOT. Przyczynił się między innymi do powstania oddziałów terenowych Muzeum Techniki NOT: Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi, Kuźni Wodnej w Oliwie oraz Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi. W latach 2001–2005 i 2005–2009 był członkiem Rady Muzeum Historycznego m.st. Warszawy (obecnie Muzeum Warszawy). Jako członek pracował również w Zarządzie Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa. Był jednym z organizatorów Polskiego Towarzystwa Historii Techniki oraz współzałożycielem i członkiem Komitetu Głównego Olimpiady Wiedzy Technicznej. Pracował także jako wiceprezes Towarzystwa Kultury Technicznej.
Kontakty Jerzego Jasiuka z Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu rozpoczęły się we wczesnych latach 70. XX w. Był wieloletnim członkiem Rady naszego muzeum. Szczególnie wspierał działalność Działu Techniki Rolniczej,z którym wspólnie zorganizował kilka konferencji naukowych np. „Ochrona zabytków techniki w Polsce” i wystaw czasowych, m. in. „Świat zabytkowych motocykli”, „Polskie radio – wczoraj i dziś”, „Jak się dawniej fotografowało”.
Z inicjatywy Jerzego Jasiuka i jego żony prof. Ireny Stasiewicz-Jasiukowej powstała unikatowa ekspozycja pn. Muzeum Pisanki. W 2004 roku przekazali oni do naszej placówki kolekcję ponad 1200 pisanek wielkanocnych. Kolekcja jest ciągle uzupełniana o nowe obiekty i obecnie liczy prawie 2300 sztuk polskich i zagranicznych pisanek. Wspólnie z żoną był organizatorem wielu spotkań autorskich dotyczących tematu pisanek wielkanocnych i współautorem cyklu tomików publikacji Pisanki w Ciechanowcu. Zawsze chętnie udzielał pomocy i angażował się w sprawy naszego muzeum. Zmarł 25 grudnia 2016 roku.
KRYSTYNA MARSZAŁEK-MŁYŃCZYK (1930-2007)
Krystyna Marszałek-Młyńczyk urodziła się 9 kwietnia 1930 r. w Białymstoku. Studia podjęła w 1950 r. na Wydziale Humanistycznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1955 r. obroniła pracę magisterską Kobiety w powieściach Juliusza i Edmunda Goncourtów zostając magistrem filologii romańskiej. Następnie rozpoczęła pracę dziennikarską („Życie Białostockie”, „Życie Warszawy” i „Gazeta Białostocka”), zajmując się krytyką teatralną, publicystyką społeczno-kulturalną, historią i kulturą Podlasia. Była współzałożycielką białostockiego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Kontrasty”, a w latach 1968–1974 jego redaktorem naczelnym.
Od 1959 r. brała udział w działaniach Stronnictwa Demokratycznego, była sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego SD w Białymstoku (1973-1976), następnie sekretarzem i członkiem Prezydium Centralnego Komitetu SD (1976-1981) oraz posłem na Sejm od IV do VIII kadencji; w tej ostatniej - przewodniczącą Komisji Kultury i Sztuki. Od kwietnia 1980 r. do marca 1983 r. zasiadała w Radzie Państwa. Wśród wielu pełnionych funkcji warto wskazać jeszcze na stanowiska radcy kulturalnego polskiej Ambasady we Francji i. dyrektora Instytutu Polskiego w Paryżu, a także podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki (1986-1990). Będąc na emeryturze angażowała się w pracę Rady Fundacji Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu i wielu innych, polskich i zagranicznych organizacji społecznych.
Związki Krystyny Marszałek-Młyńczyk z Ciechanowcem datują się od lat 60. XX wieku, kiedy to została członkiem Towarzystwa Miłośników Ciechanowca, nawiązała współpracę z powstającym wtedy Muzeum Rolnictwa i zainteresowała się postacią ks. Krzysztofa Kluka. Jej rola promotorki miasta i muzeum została doceniona poprzez nadanie w 1972 r. tytułu Honorowego Obywatela Ciechanowca.
Pani Krystyna („Krysia”) opublikowała kilka książek i liczne artykuły pod swym nazwiskiem i pod pseudonimem Maryna Kryńska. Były to m.in.: biografia malarza Mirosława Jana Mireckiego (Mirem – Paryski sen o sławie, 2005), autobiografia (Czas odległy a jednak bliski, 2006), a także książki o ks. K. Kluku: A Polska śpi na pośmiewisko mądrej Europy (1992) oraz Rady i przesłania księdza Krzysztofa Kluka (2004). Ostatnim dziełem K. Marszałek-Młyńskiej była publikacja poświęcona pamięci Kazimierza Uszyńskiego - „Człowiek i jego dzieło. O Kazimierzu Uszyńskim wspomnienia serdeczne, 2007. Zły stan zdrowia uniemożliwił autorce wzięcie udziału w grudniowej promocji książki. Zmarła po długiej i ciężkiej chorobie 22 grudnia 2007 r. w Warszawie. Zgodnie ze swoją ostatnią wolą została pochowana 3 stycznia 2008 r. na podlaskiej ziemi, w rodzinnym Białymstoku.
Za swoje zasługi Krystyna Marszałek-Młynczyk została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz francuskim medalem Chevalier de L’Ordre des Palmes Academiques (1989).
Dziennikarka i publicystka, działaczka społeczna i publiczna polubiła z wzajemnością Ciechanowiec i Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka. Bawiła tu często, nie tylko jako osoba oficjalna. Pasjonowała ją postać Patrona muzeum, była zatroskana problemami finansowymi (wspierała wnioski o wsparcie projektów), włączała się w dyskusje problemowe, szczególnie zabiegała o promocję osiągnięć ciechanowieckich. Miała świadomość, że często propaganda okresu PRL tworzyła byty wyimaginowane, nie stroniła od fałszów, kreowała „papierowych bohaterów”. Tym bardziej cieszyły ją autentyczne sukcesy Muzeum Rolnictwa, dawała temu wyraz, przenosiła pozytywne opinie do Białegostoku i Warszawy, sprowadzała gości. Zostawiła w Ciechanowcu dobre wspomnienia o sobie i konkretne dokonania.
PAWEŁ OLSZEWSKI (1901-1990)
Urodzony 16 stycznia 1901 r. we wsi Koce-Basie koło Ciechanowca. Rodzicami byli Antoni i Leokadia Olszewscy, właściciele gospodarstwa rolnego oraz młyna we wsi Czaje. Paweł Olszewski oraz jego rodzeństwo (siostra i dwóch braci), odebrali wykształcenie podstawowe w domu rodzinnym, gdyż ojciec nie chciał wysyłać dzieci do szkoły z rosyjskim językiem wykładowym. Naukę kontynuował w Wilnie od 1912 r. w szkole z internatem, prowadzonej przez zgromadzenie duchowne, a od 1914 r. w gimnazjum. W 1915 r. rodzina Olszewskich została wysiedlona przez władze carskie w głąb Rosji (bieżeństwo wojenne), tam Paweł był naocznym świadkiem rewolucji.
Po powrocie do Polski P. Olszewski uzyskał w 1920 r. maturę w Liceum Ogólnokształcącym w Ostrowi Mazowieckiej i zaciągnął się ochotniczo do Wojska Polskiego. Brał udział w sierpniu w walkach pod Falenicą (przedmieścia Warszawy) i w zwycięskiej polskiej kontrofensywie na Wilno. Po wojnie rozpoczął naukę w szkole oficerskiej w Wilnie, z której zrezygnował po roku nie widząc siebie wśród zawodowej kadry oficerskiej.
W 1923 r. podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Ukończył je 24 kwietnia 1929 r. uzyskując dyplom lekarza medycyny. Powrócił na Podlasie i podjął praktykę lekarską w Ciechanowcu, skutecznie konkurując z trzema innymi medykami, pracującymi tutaj od dłuższego czasu.
Latem 1939 r. P. Olszewski został zmobilizowany do 108 pułku piechoty w Kobryniu. Trafił do sowieckiego obozu jenieckiego, gdzie udzielał pomocy medycznej rannym w czasie walk żołnierzom. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej powrócił do Ciechanowca. W wysłużonym ambulansie przyjmował chorych z terenu miasta i gminy. Istniał w Ciechanowcu również szpitalik na 15 łóżek, który jednak w każdej chwili mógł być postawiony do dyspozycji wojsk niemieckich. Paweł Olszewski pełnił w nim obowiązki kierownika, mając do pomocy Rosjanina Andrieja Mironowa. Nielegalnie zaopatrywał w leki miejscową ludność oraz oddziały partyzanckie. Prowadził również szkolenie medyczne młodych partyzantów, opatrywał rannych akowców, a jednym z nich był słynny polski historyk Paweł Jasienica.
Po zakończeniu działań wojennych dr Paweł Olszewski kontynuował praktykę lekarską udzielając pomocy potrzebującym bez względu na ich poglądy oraz status materialny, związki z ówczesnego podziemiem polityczno-wojskowym. Był powszechnie lubiany i akceptowany przez miejscową społeczność, natomiast władze odnosiły się do niego raczej niechętnie. Dodatkowym powodem niechęci oficjalnych czynników mógł być zwyczaj mówienia prawdy prosto w oczy. Mocno zaangażował się doktor P. Olszewski w działalność społeczną i odbudowę gospodarczą Ciechanowca. W 1944 r., wspólnie z ks. Nikodemem Kowalewskim, ówczesnym proboszczem ciechanowieckim, doprowadził do powstania Miejskiego Gimnazjum Koedukacyjnego, przekształconego potem w Liceum Ogólnokształcące. Był również współzałożycielem Spółdzielni Handlowej „Jedność” w Ciechanowcu, pierwszej tego typu instytucji na terenie powiatu Bielsk Podlaski.
W 1962 r. wystąpił dr Paweł Olszewski w roli jednego z założycieli Towarzystwa Miłośników Ciechanowca, on również przyczynił się walnie do powstania i późniejszego rozwoju Muzeum Rolnictwa im. księdza Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, z którą to placówką był blisko związany do końca swojego życia. Był prezesem (1965-1970) i wielokrotnie członkiem zarządu TMC. Jego rola ambasadora i promotora miasta została doceniona przez społeczeństwo, bo w 1972 r., wspólnie z Krystyną Marszałek-Młyńczyk i Józefem Przesławem otrzymał on tytuł Honorowego Obywatela Ciechanowca.
Od 1968 r. doktor Paweł Olszewski osiadł na stałe wraz z żoną Ireną w Bogutach koło Ciechanowca, gdzie pomimo przejścia na emeryturę kontynuował w niepełnym wymiarze praktykę lekarską. Zmarł 3 grudnia 1990 r. i został pochowany na parafialnym cmentarzu w Bogutach.
Dr Paweł Olszewski był dobrym lekarzem, a przy tym wrażliwym na nędzę i ludzką biedę. Ubogim nie tylko udzielał bezpłatnych porad lekarskich, lecz także często dawał pieniądze na lekarstwa. Czynił to w ludzkim odruchu serca. I taki pozostał do końca Swego życia.
Pomimo swojej ofiarnej działalności społecznej oraz wieloletniej praktyki lekarskiej długo czekał dr Paweł Olszewski na uznanie w oczach władz państwowych. Najwyższymi wyróżnieniami były awans na stopień majora WP (9 VIII 1990, w 70. rocznicę wojny) oraz Nagroda I Stopnia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (17 X 1990). Ponadto 13 lutego 1987 r. P. Olszewski otrzymał Nagrodę i Medal im. Zygmunta Glogera. Nie skąpiły mu natomiast nagród i wyróżnień władze regionalne i lokalne. Doktor Olszewski był również bohaterem kilku filmów dokumentalnych i słuchowisk radiowych, jego życie stało się tematem pracy magisterskiej obronionej na Uniwersytecie w Białymstoku. Nie doczekał się natomiast wyczerpującej biografii.
IRENA STASIEWICZ-JASIUKOWA (1931-2011)
Irena Stasiewicz-Jasiukowa - (ur. 11.02. 1931 roku w Lidzie (obecnie Białoruś), zm. 21.03.2011 roku w Warszawie) - historyk nauki i kultury, profesor w Instytucie Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, wykładowca na Uniwersytecie Warszawskim, w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, redaktor naczelna „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki” (w l. 1975-1987), wieloletnia przewodnicząca Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN, znawczyni i miłośniczka Kresów, kolekcjonerka pisanek, twórczyni Muzeum Pisanki w Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu.
Jej ojciec Witold był lekarzem powiatowym w Lidzie, a matka Maria (z domu również Stasiewicz) nauczycielką botaniki. Oboje rodzice ukończyli studia na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Rodzina Stasiewiczów w obawie przed aresztowaniem przez NKWD oraz wywiezieniem na Syberię opuściła Lidę w marcu 1945 roku pierwszym z możliwych transportów repatriantów na ziemie polskie i osiedliła się w Białymstoku. Irena Stasiewicz-Jasiukowa studia ukończyła na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego w 1954 roku i od tej pory na stałe związała się z Warszawą. W Białymstoku pozostali jej rodzice oraz brat (gastroenterolog, prof. dr hab. n. med. Jan Stasiewicz). Jeszcze przed ukończeniem studiów, w maju 1954 roku, została zatrudniona przez prof. Bogdana Suchodolskiego w Zakładzie Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk. Po uzyskaniu magisterium, we wrześniu 1954 roku otrzymała stanowisko asystenta, a następnie starszego asystenta (1957-1959).
Tytuł doktora nauk humanistycznych uzyskała w 1959 roku na podstawie rozprawy pt. Problem nauki i jej funkcji w „Monitorze” i innych czasopismach polskich lat 1765-1797. Promotorem pracy, obronionej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Warszawskiego, był prof. Zdzisław Libera, a recenzentami – profesorowie Aleksander Birkenmajer, Jan Nowak-Dłużewski oraz Kazimierz Opałek. Po doktoracie Irena Stasiewicz-Jasiukowa nadal pracowała w Zakładzie Historii Nauki i Techniki PAN na stanowisku adiunkta (1959-1968). W 1967 roku uzyskała tytuł doktora habilitowanego z zakresu nauk humanistycznych na podstawie pracy pt. Poglądy na naukę w Polsce okresu Oświecenia. W grudniu 1968 roku otrzymała stopień docenta, stając się samodzielnym pracownikiem naukowym.
Tytuł profesora przyznano jej w styczniu 1983 roku, zaś we wrześniu 1992 roku została powołana na stanowisko profesora zwyczajnego w Instytucie Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN. W latach 1975-1987 była redaktorem naczelnym „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki”. Była też członkiem wielu stowarzyszeń (m.in. wieloletnią przewodniczącą Sekcji Historii Nauki Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową Unią Historii i Filozofii Nauki (IUHPS), członkiem Komitetu Narodowego ds. Międzynarodowej Rady Unii Naukowych ICSU przy Prezydium PAN, członkiem honorowym Societatis Historiae Scientiarum nec non Rerum Technicarum Indagandae apud Academiam Scientiarum Bohemoslovacam, członkiem honorowym Towarzystwa Historii i Teorii Nauki Bułgarii, członkiem Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym i innych, redakcji czasopism naukowych (np. „Wieku Oświecenia”), uczestniczyła w pracach Rady Naukowej Archiwum PAN. W latach 1970-2001 pełniła nieprzerwanie funkcję kierownika Zakładu Historii Nauk Społecznych w IHN PAN. Od 1977 aż do 2007 roku prowadziła systematycznie wykłady w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej na Uniwersytecie Warszawskim (obecnie Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych) z historii nauk społecznych. Od 1975 roku była wiceprzewodniczącą, a od 1990 do 2007 roku przewodniczącą Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN.
W 1975 roku odznaczona została Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1985 roku otrzymała Medal Komisji Edukacji Narodowej.
Zainteresowania naukowe Ireny Stasiewicz-Jasiukowej koncentrowały się wokół historii nauki i kultury czasów nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem wieku oświecenia. Jej dorobek obejmuje 8 indywidualnych książek, 16 pod redakcją naukową oraz sto kilkadziesiąt artykułów, recenzji i innych drobniejszych tekstów publikowanych przede wszystkim po polsku, ale także w językach obcych: po angielsku, niemiecku, francusku, czesku, hiszpańsku oraz rosyjsku.
Oprócz badań naukowych, organizacji życia naukowego, działalności popularyzującej dzieje nauki, dydaktyki uniwersyteckiej profesor Irena Stasiewicz-Jasiukowa zajmowała się historią Kresów, pisała o kresowych postaciach (np. Ksiądz Stanisław Rojek Sch.P. Biografia niezwyczajna niezłomnego kapłana kresowego w latach 1939-1996; Lidzianka. O Marii Stasiewiczowej – mojej Mamie – wspomnienia) i kresowych zwyczajach (np. Boże Narodzenie na Kresach w dwudziestoleciu międzywojennym), tamtejszej przyrodzie, krajobrazach, utrzymywała kontakty z Polonią na Białorusi, współpracowała z Towarzystwem Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej.
Pasją profesor Stasiewicz – Jasiukowej i jej męża mgr. inż. Jerzego Jasiuka, wieloletniego dyrektora Muzeum Techniki w Warszawie, były pisanki gromadzone systematycznie od 1968 roku. Stworzona kolekcja – pisanki wykonane różnymi technikami, pochodzące z całego świata, prezentowana była na licznych wystawach w Polsce, w tym dwukrotnie w ciechanowieckim muzeum, (w 1994 i 2000 roku). Atmosfera towarzysząca wystawom pisanek w Ciechanowcu stała się podstawą do otwarcia 3 kwietnia 2004 roku stałej ekspozycji pod nazwą Muzeum Pisanki. Licząca wówczas niewiele ponad 1000 pisanek ofiarowanych w darze Muzeum Rolnictwa kolekcja rozrosła się i dzisiaj na wystawie oglądać można prawie 2500 pisanek.
Prof. Irena Stasiewicz – Jasiukowa w 2003 roku opublikowała monografię na temat pisanek Pisanki sercu miłe. O ich twórcach, tajemnicach barwienia i o technikach zdobnictwa oraz serię 8 tematycznych książeczek promujących ciechanowieckie zbiory, z których ostatnia pt. Cymelia, czyli pisanki szczególnie cenne w zbiorach Muzeum Pisanki w Ciechanowcu ukazała się w 2011 roku.
IGNACY FELICJAN TŁOCZEK (1902-1982)
6 sierpnia 1902 r. w wielkopolskim miasteczku Pyzdrach urodził się Ignacy Felicjan Tłoczek. Tam spędził dzieciństwo i wczesną młodość, ojciec był młynarzem, matka prowadziła zakład świadczący usługi malarskie i plastyczne. To po matce syn odziedziczył zdolności artystyczne.
W latach 1924-1931 I. Tłoczek studiował architekturę na Politechnice Warszawskiej. Za sprawą swych mistrzów, profesorów Oskara Sosnowskiego i Stanisława Noakowskiego, wyniósł ze studiów doskonałą znajomość architektonicznego rzemiosła i urbanistyki oraz ogromny szacunek do narodowego dziedzictwa kulturowego. Ten szacunek szedł w parze z troską o ratowanie zabytkowych obiektów architektonicznych, a także o zachowanie dawnych założeń urbanistycznych polskich miast i miasteczek, z dostosowaniem ich do nowoczesnych potrzeb i wymagań.
W 1931 r. Ignacy Tłoczek objął posadę kierownika Wydziału Technicznego w Zarządzie Miejskim w Toruniu, co pozwoliło mu rozwinąć niepospolity talent architektoniczny. Na rezultaty nie trzeba było długo czekać. W 1938 r. Związek Miast Polskich powierzył mu sporządzenie planu zabudowy Miasta Białegostoku i od tego czasu rozpoczęło się zainteresowanie I. Tłoczka północno-wschodnią Polską. Sporządzone wówczas plany rozbudowy Białegostoku wytrzymały próbę czasu i zostały wykorzystane po wojnie.
Architekt brał udział w walkach 1939 r., zaś w czasie okupacji prowadził tajne nauczanie oraz inwentaryzację zabytkowych budowli, gromadząc z narażeniem życia obszerną dokumentację, sporządzając rysunki i plany. Dokumentacja ta stała się bezcennym źródłem oraz podstawą powojennej odbudowy wielu, częściowo zniszczonych, zabytkowych budowli w Polsce. W 1945 r. prezes Głównego Urzędu Planowania Przestrzennego powołał Ignacego F. Tłoczka na stanowisko dyrektora Biura Planów Regionalnych.
Szeroką wiedzę oraz doświadczenie wykorzystał najpełniej Ignacy Felicjan Tłoczek w pracy dydaktycznej i naukowo-badawczej, której poświęcił się całkowicie od 1948 r. na Wydziale Architektury i Planowania Wsi Politechniki Warszawskiej. Te zajęcia łączył ze stanowiskiem dyrektora Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Wspólnie ze studentami rozpoczął wówczas I. Tłoczek inwentaryzację zabytkowej architektury wiejskiej. Nie bez znaczenia był również fakt, że silnie oddziaływał na społeczności wsi i małych miasteczek. Mieszkając od urodzenia na wsi – wspominał po latach dyr. Kazimierz Uszyński – dzięki Profesorowi pierwszy raz w życiu ujrzałem piękno architektury wiejskiej i piękno wielkiego uczonego, w cudownych rozmowach z ludźmi wsi.
W 1950 r. Ignacy Felicjan Tłoczek uzyskał doktorat na podstawie rozprawy naukowej Związki osadnicze miasteczek wielkopolskich z rolnictwem. W 1961 r. na Politechnice Warszawskiej dostał tytuł profesora. Od 1961 r. związał się ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, gdzie objął Katedrę Budownictwa Wiejskiego na Wydziale Ekonomiczno-Rolniczym. Zmiana ta pozwoliła mu zainicjować kompleksowe badania nad budownictwem wiejskim, jego historią, ochroną zabytków budownictwa wiejskiego w Polsce oraz planowanie nowego budownictwa wiejskiego, czerpiącego z tradycji oraz najlepszych nowoczesnych rozwiązań. Przez wiele lat profesor kierował Komisją Budownictwa przy Komitecie Techniki Rolniczej Polskiej Akademii Nauk, podnosząc budownictwo wiejskie do rangi dyscypliny naukowej. Myśląc o przyszłości nie zapominał również o zabytkach. Skansen Mazowiecko-Podlaski w Ciechanowcu, którego był współtwórcą i wieloletnim konsultantem naukowym, stanowiący integralną część Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka, jest najlepszym tego przykładem. Profesor wiedząc, że kończy się realizacja skansenowskich zespołów w Ciechanowcu – wspominał dyr. K. Uszyński – miał nadzieję, że włączy się do realizacji jeszcze jednego wielkiego zadania, jakim będzie budowa Białostockiego Muzeum Wsi. Mówił, że nie wolno dopuścić do tego, aby z resztek bogactwa ludowej architektury Białostocczyzny nie uratować elementów przynajmniej najważniejszych. Niestety, nie dane mu było doczekać tej chwili, zmarł w Warszawie 7 października 1982 r.
W bogatej spuściźnie naukowej prof. Ignacego Felicjana Tłoczka znajduje się blisko 70 pozycji. Do najbardziej znanych należą: Miasteczka rolnicze w Wielkopolsce (1955), Chałupy polskie (1958), Formy architektury ludowej środkowego Podlasia (1961), Kształtowanie zieleni w krajobrazie wiejskim (1966), Budownictwo leśne (1970), Polskie budownictwo drewniane (1980), oraz wydane pośmiertnie: Polskie snycerstwo (1984), Dom mieszkalny na wsi polskiej (1985). Dorobek ten, będący sumą doświadczeń wielu pokoleń mieszkańców danego regionu, demaskował błędy nowoczesnego budownictwa, nie biorącego pod uwagę realnych potrzeb mieszkańców, całkowicie zrywającego z przeszłością, nie uwzględniającego uwarunkowań kulturowych, lokalnych wymogów klimatycznych oraz potrzeb środowiska przyrodniczego. Uczył prof. I. Tłoczek szacunku dla mądrości ludowej oraz zanikających już reliktów budownictwa ludowego, świadectw naszej kultury, jej niepowtarzalnego piękna i bogactwa.
W 1988 r. odsłonięta została w siedzibie Muzeum Rolnictwa, w pałacu, tablica pamiątkowa poświęcona prof. Ignacemu Felicjanowi Tłoczkowi.
W 100. rocznicę jego urodzin (2002 r.) zorganizowano sesję popularno-naukową, poświęconą życiu i dorobkowi naukowemu Pana Profesora.
JAN TROPIŁO (1933–2021)
Prof. dr hab. Jan Tropiło, wieloletni członek Rady Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu oraz współtwórca i autor scenariusza nowej ekspozycji, poświęconej weterynarii.
Urodził się 7 lutego 1933 roku w Przemyślu. Dyplom lekarza weterynarii uzyskał w 1958 roku na Wydziale Weterynaryjnym SGGW. Bezpośrednio po studiach rozpoczął pracę w Katedrze Higieny Produktów Zwierzęcych Wydziału Weterynaryjnego macierzystej Uczelni. W jednostce tej przepracował całe życie zawodowe, do czasu przejścia na emeryturę w 2003 roku.
W 1965 r. na podstawie rozprawy doktorskiej p.t. "Bruceloza zajęcy w aspekcie higieny produktów zwierzęcych" Rada Wydziału Weterynaryjnego SGGW nadała Mu stopień doktora nauk weterynaryjnych. Stopień doktora habilitowanego nauk weterynaryjnych uzyskał na tym samym Wydziale w roku 1979 na podstawie całokształtu dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej pt. "Wpływ pozostałości antybiotyków w tkankach zwierzęcych na ocenę sanitarno-weterynaryjną mięsa". Tytuł profesora nauk weterynaryjnych uzyskał w 1995 roku. W latach 1999–2003 pracował na stanowisku profesora zwyczajnego SGGW.
Jest autorem lub współautorem ponad 300 publikacji oryginalnych i komunikatów naukowych, dotyczących higieny żywności i chorób zwierząt łownych i współautorem z tego zakresu dwóch podręczników: „Łowiectwo – weterynaria, higiena” oraz „Badanie i ocena sanitarno-weterynaryjna zwierząt łownych i dziczyzny”, a także współautorem 4 skryptów.
Działalność naukowa Profesora skupiała się głównie na następujących zagadnieniach: rozpoznawaniu chorób zwierząt wolno żyjących i ocenie sanitarno-weterynaryjnej dziczyzny, określeniu działania bakteriobójczego preparatów odkażających, modyfikacji metod oznaczania oraz wykrywaniu pozostałości antybiotyków w żywności w aspekcie higieny żywności i ochrony zdrowia człowieka, określeniu wpływu zabiegów technologicznych na pozostałości antybiotyków w żywności oraz wpływie promieniowania jonizującego na drobnoustroje, występujące w produktach pochodzenia zwierzęcego.
W 1994 roku wyizolował szczep Nocardia z mięsa bydła importowanego do Polski i był współautorem opracowania diagnostyki poubojowej i oceny mięsa w przypadku stwierdzenia tej choroby. Wypromował 5 doktorów oraz był recenzentem 5 prac doktorskich i 2 rozpraw habilitacyjnych.
Na szczególne podkreślenie zasługuje naukowa aktywność Profesora w obszarze historii weterynarii i propagowaniu działalności pozazawodowej lekarzy weterynarii. Był inicjatorem i współorganizatorem wielu konferencji z tego zakresu, a także autorem i współautorem następujących podręczników i książek : „Zarys historii polskiej weterynarii z podstawami deontologii”, „Lekarze weterynarii w Powstaniu Warszawskim”, „Złota Księga Pamiątkowa absolwentek i absolwentów Wydziału Weterynaryjnego SGGW w Warszawie 1952-1958”, „Drugi Słownik Biograficzny Polskich Lekarzy Weterynarii 1919–2000” tom I. lit. A–H i tom II lit. I–K ( 2013 ). Opublikował również biogramy lekarzy weterynarii w Polskim Słowniku Biograficznym.
Jako nauczyciel akademicki prowadził na kierunku weterynaria wykłady z trzech przedmiotów: higiena zwierząt rzeżnych i mięsa, choroby zwierząt łownych oraz historia weterynarii i deontologia.
Był aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych, w którym pełnił kolejno funkcje: Sekretarza Administracyjnego 1969–1974, 1979–1980, Sekretarza Naukowego 1981–1982, Kierownika Sekcji Historycznej 1983–1986.
W latach 1980–1993 pełnił funkcję Pełnomocnika Zarządu Głównego PTNW do spraw Muzeum Weterynarii w Muzeum Rolnictwa im.ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Był współorganizatorem i autorem scenariusza otwartej w 1982 nowej ekspozycji, poświęconej weterynarii. Do 2011 r. był członkiem Rady Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu.
Przez wiele lat działając w Sekcji Historycznej PTNW, wielokrotnie organizował w Ciechanowcu sesje naukowe o tematyce historycznej, wystawy czasowe, a także wieczory autorskie i spotkania z lekarzami weterynarii - artystami. Dzięki Jego działaniom zyskano także wiele eksponatów oraz niezliczoną ilość książek i czasopism. Za pośrednictwem Profesora inni także przekazywali dary dla muzeum ufając Jego autorytetowi.
Był czynnym członkiem Zrzeszenia Lekarzy i TechnikówWeterynaryjnych, pełniąc w latach 1989–1991 funkcję przewodniczącego Komisji ds. Deontologii Weterynaryjnej Historii Zawodu i Odznaczeń. Przez wiele lat był członkiem Komisji Etyki, Deontologii i Historii Zawodu Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej. Uczestniczył w tworzeniu Kodeksu Etyki i Deontologii Weterynaryjnej. Był członkiem: Rady Programowej „Medycyny Weterynaryjnej” (1984–2001), Komitetu Nauk Weterynaryjnych PAN (1984–1986, 1996–1998, 1999–2002), Senackiej Komisji ds. Historii i Odznaczeń SGGW (przez kilka kadencji) oraz członkiem Rady ds. Muzeum SGGW (2008–2020).
Inicjował i współorganizował imprezy kulturalne na terenie wydziału, jak konkursy fotograficzne dla pracowników i studentów, okolicznościowe wystawy np. starych książek weterynaryjnych, ekslibrisów; imprezy dla dzieci pracowników wydziału, połączone z wystawami rysunków i licznymi konkursami.
Za swoją działalność Profesor uzyskał szereg różnych nagród. Do najważniejszych z nich należą: Nagroda PTNW stopnia III za pracę pt. „Bruceloza zajęcy w aspekcie higieny produktów zwierzęcych” (1966), Nagroda Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki (zespołowa stopnia II) za autorstwo wyróżniającego się podręcznika dla studentów (1978), Nagroda Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki (indywidualna stopnia III) za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych (1980), Nagroda Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki (zespołowa stopnia II) za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych (1981), Nagroda Zespołowa stopnia I Ministra Kultury i Sztuki za "Najciekawsze Wydarzenie Muzealne 1982 Roku" (1983). Otrzymał także nagrody Rektora SGGW: indywidualną stopnia I za osiągnięcia w zakresie dydaktyki i wychowania (1985), zespołową stopnia I za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych (1988), indywidualną stopnia I za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych (2003).
Odznaczony został: Złotym Krzyżem Zasługi (1978), Odznaką Honorową PTNW "Merito pro Societate" (1978), Członkostwem Honorowym PTNW (1987), Złotą Odznaką Za zasługi dla SGGW (1987), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1988), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990), Medalem ks. Krzysztofa Kluka (1998), Medalem Honorowym Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej „Bene de Veterinaria Meritus” (2002 r.), Odznaką Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2007), Medalem „Zasłużony dla Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu” (2007), Odznaką Honorową Województwa Podlaskiego (2012).
Zmarł 18 czerwca 2021 roku. Został pochowany na Cmentarzu Wilanowskim w Warszawie.