Niecodziennik Muzealny - Najstarszy ciągnik w Polsce!
Czy zastanawialiście się kiedyś jaki jest najstarszy, zachowany w Polsce ciągnik rolniczy i gdzie można go zobaczyć? W tym celu należy udać się do Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Tu znajduje się największa w Polsce kolekcja sprawnych ciągników. Jest ich obecnie 66 egzemplarzy. Na stałej ekspozycji „Maszyny parowe i ciągniki rolnicze” w Centralnym Magazynie Zbiorów stoi ciągnik Titan 10-20 z 1917 r. Choć ma już 107 lat jest nadal w świetnej kondycji. Można go bez problemów uruchomić w razie potrzeby. Wyprodukowany został w amerykańskiej firmie Interanational Harvester Company (IHC), którą założono 12 sierpnia 1902 roku w Chicago przez połączenie dwóch dużych firm: McCormick Harvesting Machine Company i Deering Harvester Company, oraz trzech mnie-jszych: Plano Harvester Co., Milwaukee Harvester Co. oraz Warder, Bushnell & Glessner Co. Fuzja przedsiębiorstw spowodowała ekonomiczny sukces. Nowopowstałe przedsiębiorstwo sukcesywnie zaczęło wprowadzać na rynek amerykański i europejski coraz nowsze modele ciągników, silników stacjonarnych, innych maszyn rolniczych oraz samochodów i ciężarówek. Wytwarzało również sprzęt gospodarstwa domowe¬go (urządzenia chłodnicze, lodówki, zamrażarki) oraz miało epizod z produkcją zbrojeniową. Produkowało lekkie, średnie i ciężkie pojazdy do użytku wojskowego, które sprzedawało nie tylko Armii Stanów Zjednoczonych, ale także do Czechosłowacji, Związku Radzieckiego i Chin. W latach 1953-1956 firma produkowała na zlecenie wojska amerykańskiego także karabiny M1.
Wróćmy jednak do naszego Titana 10-20. W 1915 r. International Harvester Company była już światowym liderem produkcji traktorów, producentem udanych konstrukcji Mogul 15-25 czy Mogul 8-16. Wprowadzony do produkcji w 1915 r. model Titan 10-20 bazował na dotychczasowych doświadczeniach firmy i był jednym z najmniejszych modeli wytwarzanym przez IHC. Titan 10-20 posiadał prostą konstrukcję, nawet w porównaniu do innych ówczesnych ciągników. Traktor miał centralną ramę w postaci dwóch ceowych belek, a napęd był przenoszony na koła tylne za pomocą przekładni łańcuchowej. Zainstalowany w przedniej części zbiornik zawierał wodę służącą do chłodzenia silnika, a samoczynna cyrkulacja wody powodowana była jedynie poprzez różnicę temperatur, co umożliwiło rezygnację z zastosowania pompy wody, chłodnicy przepływowej czy wentylatora. Tak jak pozostałe ciągniki produkcji amerykańskiej, miał zamontowane koło pasowe do napędu innych maszyn, np. młocarni. Ciągnik stał się również wzorem do naśladowania dla polskich inżynierów z Ursusa, którzy wzorując się na tym modelu skonstruowali ciągówkę URSUS, produkowaną w latach 1922-1927. Po I wojnie światowej rząd polski sprowadzał ten model ciągnika i rozprowadzał na dogodnych warunkach płatniczych wśród najbardziej zniszczonych majątków ziemskich. W ten sposób trafiły do naszego powiatu wysokomazowieckiego w 1919 r. pierwsze ciągniki. Ziemianie z naszego powiatu założyli wtedy „Stowarzyszenie Właścicieli Pługów Motorowych” i sprowadzili na nasz teren 20 ciągników: 10 szt. Titanów 10-20 i 10 szt. Fordsonów F. Naszego Titana 10-20 zakupiliśmy do zbiorów w 2014 r. O ciągniku Fordson F napiszemy następnym razem.
A tu kilka danych technicznych ciągnika Titan 10-20:
- producent: International Harvester Company, zakład w Milwaukee, USA
- lata produkcji: 1915-1922
- liczba wyprodukowanych egzemplarzy: 78 365 szt.
- moc: na haku pociągowym 10 KM (7,3 kW); na kole pasowym 20 KM (14,7 kW)
- silnik International Harvester: naftowo-benzynowy, wolnoobrotowy, leżący, 2-cylindrowy, górnozaworowy, chłodzony cieczą
- liczba biegów: 2 + 1
- pojemność zbiornika chłodzącego: 117 l
- średnica cylindra: 165 mm
- skok tłoka: 203 mm
- pojemność silnika: 8700 cm3
- liczba obrotów: 575 obr./min
- prędkość jazdy: 4,5 km/godz. do przodu i do tyłu
- masa własna: 2372 kg
- długość: 3800 mm
- szerokość: 1550 mm
- wysokość: 1950 mm
kustosz Marek Wiśniewski
Kierownik Działu Techniki Rolniczej
Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu
