Kierownik działu, kustosz - mgr Edwin A. Wilbik, specjalista mykologiczno-budowlany nr 1090/2022-PSMB
Powołany został w 1974 r. pod nazwą Dział Budownictwa Ludowego. Początkowo prace działu związane były z projektami prof. Ignacego Tłoczka i dotyczyły układu budynków na terenie byłych włości hr. Starzeńskich. Rozpoczynano też przenoszenie pierwszych budynków na teren dawnych sadów tworząc pierwsze sektory. W tworzeniu koncepcji zabudowy skansenu uczestniczyli członkowie Rady Muzeum, wśród których byli dr Paweł Olszewski, prof. dr hab. Marian Pokropek, prof. zw. dr Anna Kutrzeba Pojnarowa i dyr. mgr Kazimierz Uszyński.
Pierwsze obiekty przeniesiono na teren muzeum już w 1967 r., natomiast projekt skansenu Wojewódzki Konserwator Zabytków zatwierdził dopiero w 1971 r. Najwięcej budynków translokowano przez pierwsze dwadzieścia lat i udostępniono wówczas dla zwiedzających dwa sektory skansenu.
Dział budownictwa wiejskiego (skansen) obejmuje 57 obiektów z pogranicza Podlasia, umieszczonych w trzech sektorach skansenu. Sprawny i pracujący młyn wodny zbudowany w połowie XIX wieku jest jedynym budynkiem in situ. Malowniczy krajobraz, bogata konfiguracja terenu i architektura młyna są przykładem najciekawszego zabytku techniki w kraju. Pozostałe budynki zostały tu przeniesione.
W skansenie jest 9 chat, dwór ziemiański, 2 maneże (obudowa kieratów), 2 spichlerze dworskie (lamusy), kuźnia, bróg na siano, 4 stodoły, 3 obory, 2 wiatraki typu koźlak, zakład rymarski, gajówka oraz spichlerze chłopskie. W 2010 r. skansen uzupełniły obiekty sakralne: kościół i dzwonnica z miejscowości Boguty Pianki oraz wikarówka z Kuleszy Kościelnych.
Dział opiekuje się również obiektami zamiejscowymi. W miejscowości Drewnowo Ziemaki stoi wiatrak "koźlak" in situ, wybudowany pod koniec pierwszej połowy XIX wieku. Obok technicznie sprawnego wiatraka ulokowano chatę z Uszy Małej, wybudowaną w 1875 r., która pełni funkcję domu młynarza oraz piwnicę typu „ziemianka”. Druga filia znajduje się w Dąbrowie Łazach, gdzie na otwartej przestrzeni w naturalnym środowisku stoi kolejny wiatrak typu "koźlak". Zbudowany na początku XX wieku w Wysokiem Mazowieckiem, przeniesiony do Dąbrowy około 1940 r. Najmłodszą filia działu jest budynek szkoły wiejskiej z początku XX wieku w Winnie Chroły, w którym prezentowana jest ekspozycja dotycząca edukacji na wsi mazowiecko-podlaskiej.
Od 2016 r. dział realizuje ogólnopolskie konferencje związane z konserwacją materiałów naturalnych, wystawy ogólnopolskie, sympozja naukowe, warsztaty z konserwacji i ochrony budownictwa wiejskiego.
Przy realizacji zadań dział współpracuje z Wydziałem Technologii Drewna SGGW, Wydziałem Architektury Politechniki Warszawskiej, Wydziałem Architektury Politechniki Białostockiej, Centrum Architektury Drewnianej w Otwocku, Narodowym Instytutem Dziedzictwa, Stowarzyszeniem Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce.